Friday, July 31, 2015

रस्सम् ( rassam )

साहित्य :
          प्रथम रस्सम् पावडर तयार करण्यासाठी - तूरडाळ,  हरबरा डाळ,  उडीद डाळ प्रत्येकी एक चमचा, १ वाटी धणे, १/२ वाटी जिरे, २ चमचे मिरे, ७ - ८ लाल मिरच्या, हिंग, सूंठ. 
            चिंच, गूळ, मीठ, कढीपत्ता, १ - २ लाल मिरची, ५ - ६ टोमॅटो, फोडणीसाठी तेल, मोहरी, हिंग, आलं.

कृती : 
         रस्सम् पावडर करण्यासाठी धणे, जिरे, मिरे, लाल मिरच्या व तूरडाळ, हरबरा डाळ, उडीद डाळ हे सर्व साहित्य भाजून घ्यावे. त्यात हिंग, सूंठ घालून मिक्सरवर बारीक पावडर करून घ्यावी. 
           टोमॅटो बारीक चिरून घ्यावेत. तेलाची फोडणी मोहरी, हिंग, कढीपत्ता घालून करावी, त्यातच लाल मिरची, आलं किसून घालावे व तयार रस्सम् पावडर घालून टोमॅटो घालावेत. थोडा वेळ परतून  त्यात चिंचेचा कोळ, पाणी घालावे. मीठ व गूळ घालून उकळावे.
           रस्सम् पावडर तयार करूनच ठेवली म्हणजे ऐनवेळी वेळ वाचतो व इतरही काही पदार्थात तो मसाला  घालता येतो. 
         

Saturday, July 25, 2015

टोमॅटो सार ( Tomato Saar )

साहित्य : 
           ७ ते ८ टोमॅटो , तूप, जिरे फोडणीसाठी, लवंग पूड १/४ टीस्पून, दालचिनी पूड १/२ टीस्पून, हिंग, लाल तिखट, मीठ, ४ - ५ चमचे साखर.

कृती : 
          टोमॅटो बारीक चिरून पाणी न घालता कुकरमध्ये शिजवून घ्या. गार झाल्यावर एका पातेल्यात त्यातील पाणी निथळून घ्या व बाजूला ठेवा. बाकी टोमॅटो मिक्सरवर चांगले बारीक करून घ्या. कढईत तूप घालून जिरे, हिंग घालून फोडणी करावी. त्यातच लवंग पूड, दालचिनी पूड, लाल तिखट घालावे. मग त्यात बारीक केलेले टोमॅटो व बाजूला ठेवलेले त्यातील पाणी घालून ढवळावे. गरजेनुसार परत थोडे पाणी घालून पातळ करावे. मीठ व साखर घालून उकळावे. साखरेचे प्रमाण आवडीनुसार कमी- जास्त करावे. हे सार भाताबरोबरही छान लागते अथवा नुस्ते पिण्यासही छान वाटते. 

लाल / हिरव्या टोमॅटोची चटणी ( Red / Green Tomato Chutney )

साहित्य : 
             लाल / हिरवे टोमॅटो, तेल, मोहरी, हिंग, आलं लसूण पेस्ट, लाल तिखट, मीठ, दाण्याचा कूट, गूळ, व्हिनिगर, हिरव्या मिरच्या.

कृती :
           लाल टोमॅटो : बारीक फोडी करून थोड्याशा तेलावर वाफवून ( शिजवून ) घ्याव्यात. मग तेल मोहरीची फोडणी करून त्यात हिंग, आलं लसूण पेस्ट, तिखट, मीठ, दाण्याचा कूट व टोमॅटोच्या फोडी घालून, त्यात गूळ ( जरा जास्तच ) घालून चांगले शिजवावे. गार झाल्यावर मिक्सरवर बारीक करावे. जास्त दिवस टिकण्यासाठी व्हिनिगर घालावा.
            हिरवे टोमॅटो : तेलावर फोडी वाफवून तसेच हिरव्या मिरच्या ( लाल तिखटाऐवजी ) तेलावर वाफवून वरीलप्रमाणेच बाकी सर्व कृती करावी.




Friday, July 24, 2015

टोमॅटो सॉस, केचप ( Tomato Sauce, Ketchup )

साहित्य : ( सॉससाठी )
              ३ किलो टोमॅटो , अर्धा किलो साखर, ५ - ६ लवंगा, ४ - ५ तुकडे दालचिनी, ५ - ६ काळे मिरे, व्हिनिगर, छोटा अर्धा चमचा सोडियम बाय कार्बोनेट, २ चमचे मीठ.
              ( केचपसाठी )
                 वरील सर्व साहित्यासह आलं लसूण पेस्ट व लाल तिखट.

कृती :   ( सॉससाठी )
          चांगले लाल व कडक असे निवडून टोमॅटो घ्यावेत. म्हणजे सॉसला रंग छान येतो. ते बारीक चिरून पाणी न घालता कुकरमध्ये शिजवून घ्यावेत. पोह्याच्या चाळणीतून ( हाताने दाबत गाळून - गाळून चोथा कोरडा होईपर्यंत ) गाळून घ्यावे. लवंग, दालचिनी, काळे मिरे मिक्सरवर बारीक पूड करून घ्या. ही पूड एका स्वच्छ पातळ कापडात अगर रूमालात घालून पुरचुंडी करावी. जाड बुडाच्या पातेल्यात टोमॅटोचा रस गॅसवर शिजवत ठेवावा. त्यात ती पुरचुंडी बुडवून ठेवावी. रस आटून घट्ट व्हायला लागतो. एकसारखे ढवळत रहावे. त्यावेळेस एका छोट्या ताटलीत थेंब टाकून बघावा. त्याच्या कडेने पाणी दिसेनासे होईपर्यंत शिजवावे. मग त्यात साखर घालून परत शिजवावे. घट्ट झाल्यावर त्यात २ चमचे मीठ घालून ढवळून खाली उतरवावे. पुरचुंडी दाबून, पिळून काढून टाकावी. गार झाल्यावर त्यात टिकाऊपणासाठी व्हिनिगर व छोटा अर्धा चमचा सोडियम बाय कार्बोनेट घालावे. स्टरलाईझ्ड  बाटल्यांमध्ये भरून ठेवावे. 
             ( केचपसाठी )
              सर्व कृती वरीलप्रमाणेच फक्त पुरचुंडीमध्ये वरील पूडसहित आलं लसूण पेस्ट घालावी. व लाल तिखट घालून साखरेचे प्रमाण कमी करावे.


हिरव्या मिरच्यांचे लोणचे ( Green Chillies Pickle )

साहित्य :
            थोड्या जाडसर पाव किलो हिरव्या मिरच्या, अर्धी वाटी मोहरी, २ चमचे मेथ्या, २ चमचे हिंगपूड, पाऊण वाटी मीठ, 
 २ चमचे हळद, एक वाटी लिंबाचा रस, एक वाटी तेल.

कृती :
            मेथ्या थोड्या तेलात बदामी रंगावर तळून गार झाल्यावर पूड करावी. मोहरी भाजून बारीक करावी. एक वाटी लिंबाच्या रसात मोहरी पूड घालून ताकाच्या रविने फेसावी. त्यात एक चमचा हळद, एक चमचा हिंगपूड, मेथीपूड व मीठ घालून कालवून मसाला तयार करावा. मिरच्यांचे तुकडे करून त्यात घालावेत. मग उरलेली हळद, हिंग, तेलाची मोहरी घालून फोडणी करून ती गार झाल्यावर त्यात घालून हलवावे. 
             मिरच्यांऐवजी कुठल्याही भाजीच्या लोणच्याला हा मसाला चालेल. फक्त त्यात लाल तिखट घालावे.

Saturday, July 18, 2015

लिंबाची चटणी ( Lemon Chutney )

साहित्य :
         १० - १२ लिंबं, चार वाट्या गूळ किंवा साखर, दोन चमचे जिरे, पाव वाटी लाल तिखट, पाव वाटी मीठ, एक इंच 
किसलेले आले.

कृती :
            पिवळीधमक पातळ सालींची मध्यम आकाराची लिंबं घ्यावीत. लिंबांच्या बारीक फोडी कराव्यात. चिरतानाच त्यातील बिया काढून टाकाव्यात. साधारण चार वाट्या फोडी झाल्यास तेवढाच चिरलेला गूळ किंवा साखर घ्यावी. पाव वाटी लाल तिखट, पाव वाटी मीठ, किसलेले आले, गूळ / साखर व लिंबांच्या फोडी एकत्र कालवून घ्यावे. नंतर दोन चमचे जिरे मिक्सरवर प्रथम बारीक करून त्यातच कालवलेले लिंबांचे सालीसकट मिश्रण थोडे - थोडे घालून बारीक करावे. नंतर सर्वच एकजीव करून घ्यावे. ही चटणी लगेच खायला घेतली तरी चालते. पण मुरल्यावर आंबट - गोड, कशाबरोबरही छान लागते. फ्रीजमध्ये ठेवल्यास जास्त दिवस टिकते.



Friday, July 10, 2015

लिंबाचे सरबत ( Lemon Sarbat - Concentrated )

साहित्य :
           १० लिंबं, रसाच्या तिप्पट साखर, पाणी.

कृती : 
           लिंबांच्या अर्ध्या फोडी करा. लिंबू पिळण्याच्या यंत्राने रस काढून घ्या. तो रस गाळून, वाटीने मोजून ठेवा. एका जाड बुडाच्या पातेल्यात रसाच्या तिप्पट साखर घेऊन ती बुडेपर्यंत पाणी घालून एकतारी पाक करून घ्या. पाक गार झाल्यावर त्यात लिंबाचा रस घालून ढवळा. पुन्हा गाळून बाटलीत भरून ठेवा. सरबत करताना चार ते पाच चमचे रस घेऊन चवीपुरते मीठ घालून, एक ग्लास पाणी घालावे व सरबत तयार करावे. 

कैरीचे पन्हे ( kairiche Panhe )

साहित्य :
             चार कैर्या, साखर, वेलदोडयाची पूड.

कृती :
           कैर्या कुकरमध्ये शिजवून घ्या. गार झाल्यावर, त्याची सालं व कोयी काढून नुसता गर मिक्सरवर फिरवून एकजीव करून घ्या. निघालेला गर मोजून त्याच्या दुप्पटीपेक्षा कमी साखर घालून एका कढईत गॅसवर शिजवायला ठेवावा. साखर पूर्णपणे विरघळून गराचा रंग पारदर्शी झाल्यावर खाली उतरवावे व त्यात वेलदोड्याची पूड घालावी. गार झाल्यावर बरणीत भरून ठेवावे. खूप दिवस टिकते. फ्रीजमध्ये ठेवले तरी चालते. पन्ह करताना २ टेबलस्पून गरामध्ये एक ग्लास पाणी व चवीपुरते मीठ घालून द्यावे. केंव्हाही झटपट पन्हे तयार करता येते. 

Wednesday, July 8, 2015

कैरीचा तक्कू ( kairicha takku )

साहित्य :
             अर्धा किलो घट्ट कैरी, ३ चमचे लाल तिखट, मीठ, २ चमचे मोहरी पूड, १ चमचा मेथीपूड, १ चमचा जिरेपूड, हिंग, तेल, हळद, चवीपुरता गूळ.

कृती :
        कैरीची साल काढून किसावी. मोहरीपूड, मेथीपूड व जिरेपूड एकत्र करून थोडे गरम करावे. गार झाल्यावर हे मिश्रण व हिंग, मीठ कैरीच्या किसात घालून चांगले मिसळावे. त्यात गूळ घालावा व सर्व कालवून बरणीत तक्कू घालावा. दोन दिवसांनी ४ चमचे तेलाची मोहरी, जिरे, हिंग, हळद घालून फोडणी करावी व गार झाल्यावर तक्कूवर घालून हलवावे. सहा महिने तक्कू टिकतो.

Tuesday, July 7, 2015

मेथांबा ( Methamba )

कसाहित्य :
           दोन घट्ट कै-या, एक वाटी गूळ, एक चमचा लाल तिखट, मीठ, मेथ्या, जिरे, हिंग, हळद, फोडणीसाठी तेल.

कृती :
         कैरीची साल काढून साधारण पातळ काप करावेत किंवा कैरी किसून घेतली तरी चालेल. कढईत तेल घालून मोहरी, मेथ्या, जिरे, हिंग, हळद घालून फोडणी करून त्यात कैरीच्या फोडी घालाव्यात. मीठ घालून फोडी शिजवाव्यात पाणी घालू नये. वाफेवर चांगल्या शिजल्या की त्यात तिखट, गूळ घालावा व मंद आचेवर शिजवावे. गार झाल्यावर बरणीत भरून ठेवावे. हा मेथांबा दोन महिने टिकतो. 

कैरीचा छुंदा ( kairicha chhunda)

साहित्य :
              अर्धा किलो घट्ट कैरी, २ वाटया साखर, २ चमचे लाल तिखट, मीठ, १० - १२ लवंगा, दालचिनीचे २ तुकडे, जिरेपूड  -मिरपूड प्रत्येकी एक चमचा, मेथीपूड - हिंगपूड प्रत्येकी अर्धा चमचा.

कृती :
        कैरी धुवून पुसून साल काढून किसून घ्यावी. त्यात मीठ, साखर घालून  दोन तास झाकून ठेवावी. किसाला पाणी सुटेल. लवंगा, दालचिनी गरम करून बारीक पूड करावी. किस, मीठ, साखर या मिश्रणात लवंगा, दालचिनी, जिरेपूड, मिरपूड, मेथीपूड घालावी. नंतर तिखट घालून चांगले मिसळावे. काचेच्या बरणीत भरून झाकण न घालता बरणीचे तोंड रूमालाने बंद करावे. ८ दिवस बरणी उन्हात ठेवावी. रोज बरणी हलवावी. साखर विरघळलेली दिसली की छुंदा तयार ! आवडीप्रमाणे साखरेचे प्रमाण कमी - जास्त करता येइल. सहा महिने छुंदा चांगला टिकतो.

Monday, July 6, 2015

कैरीचे लोणचे ( Mango Pickle )

साहित्य : 
             एक किलो कैरी, एक वाटी मोहरीची डाळ, दीड वाटी मीठ, अर्धी वाटी लाल तिखट, पाव वाटी हळद, ४ चमचे हिंगपूड, २ चमचे मेथ्या, पाव किलो तेल.

कृती : 
            कैरीच्या फोडी करून घ्याव्यात, मेथ्या थोड्या तेलावर तळून बारीक करून घ्या, हिंगपूड पण तेलावर थोडी परतून घ्या. मोहरीची डाळ भाजून थोडी बारीक करावी. नंतर तिखट, मीठ, हळद, मेथ्यांची पूड, मोहरीची डाळ, हिंगपूड हे सर्व साहित्य एकत्र करून मसाला तयार करावा. हा तयार मसाला मंद आचेवर थोड़ा भाजून घ्यावा. मसाला गार झाल्यावर कैरीच्या फोडी त्यात घालून कालवाव्यात. बरणीत भरून एक दिवस तसेच ठेवावे. दूसरे दिवशी तेल गरम करून , ते पूर्ण गार झाल्यावर वरून ओतावे. तसेच नंतर हिंग व मोहरीची खमंग फोडणी करून गार झाल्यावर घालावी व लोणचे नीट हलवावे. साधारण तीन दिवसांनी लोणचे परत हलवावे. 


Sunday, July 5, 2015

लिंबाचे गोड़ लोणचे ( Sweet Lemon Pickle )

साहित्य :
           १ डझन लिंबं, अर्धी वाटी लाल तिखट, अंदाज़े वाटीभर मीठ, अर्धा चमचा मेथी, अर्धा किलो गूळ किंवा  साखर, चमचाभर हळद, चमचाभर हिंगपूड, तेल.

कृती :
       मेथ्या तेलावर खमंग परतून पूड करावी. लिंबाच्या फोडी कराव्यात. फोडींना हळद व मीठ लावून त्या ५ - ६ दिवस मुरत ठेवाव्यात. नंतर गूळ किंवा साखरेचा गोळीबंद पाक करावा. त्यात मुरलेल्या लिंबाच्या फोडी, तिखट, मेथीपूड, हिंगपूड घालून हलवावे व एक चटका द्यावा. हे लोणचे मस्त आंबट - गोड चवीचे होते. 

( टिप : हे लोणचे उपवासाचे करावयाचे असल्यास त्यात हिंग, हळद, मेथी न घालता बाकी साहित्य व कृती वरीलप्रमाणेच. )

लिंबाचे लोणचे ( Lemon Pickle )

साहित्य :
           धुवून पुसलेल्या लिंबाच्या फोडी ४ कप, ताज्या लिंबाचा रस पाव कप, १ टेबलस्पून हळद, तिखट पाव कप, हिंग १ चमचा, मोहरी पूड २ चमचे, मेथी २ टेबलस्पून, फोडणी.

कृती :
           लिंबं चिरताना बिया काढून टाकाव्यात. मंद गॅसवर कढईत हिंग, हळद व मेथीदाणे स्वतंत्रपणे भाजावेत. मग मेथीदाण्यांची पूड करावी. मीठ व तिखटही भाजून घ्यावे.थंड झाल्यावर सर्व एकत्र करावे. त्यात लिंबाच्या फोडी घालून कालवावे व बरणीत दाबत - दाबत भरावे. वरून लिंबाचा रस ओतावा. झाकण घट्ट लावावे. अधून - मधून हलवावे. ७ - ८ दिवसांनी, फोडींचा रंग बदलल्यावर फोडणी करून ती गार झाल्यावर वरून ओतावी. 

झटपट लिंबू लोणचे ( Quick Lemon Pickle )

साहित्य :
           ५ - ६ पिवळीधमक लिंबं, १ वाटी साखर, १/२ वाटी खारकेचे तुकडे व बेदाणे एकत्रित, २ - ३ टेबलस्पून मीठ, २ टेबलस्पून   जिरेपूड, १/४ वाटी लाल तिखट.

कृती :
        लिंबं बारीक चिरून घ्या. सगळ्या बिया काढून टाका. कुकरमध्ये खाली पाणी घालून एका डब्यात फोडी घालून त्यात ठेवा. शिट्टी काढून टाका व मोठ्या गॅसवर ५ मिनिटे कुकर ठेवा. गॅस बारीक करून परत ७ - ८ मिनिटे शिजू द्या. गॅस बंद करून फोडी थंड झाल्यावर त्यात साखर व मीठ घालून ढवळा. मिश्रण काचेच्या बरणीत ठेवा. ३ - ४ दिवस रोज मिश्रण ढवळा. मधासारखा पाक दिसायला लागल्यावर त्यात तिखट, जिरेपावडर, ड्रायफ्रूटचे बारीक तुकडे घालून व्यवस्थित ढवळा. साधारण   ८ - १० दिवसात हे लोणचे छान मुरते. या लोणच्याला पाण्याचा हात मात्र लागू नये याची दक्षता घ्या.

पूड चटणी ( pood chatani )

साहित्य : 
             १ वाटी हरबरा डाळ, १ वाटी उडीद डाळ, १/२ वाटी धणे, १/२ वाटी जिरे, लाल मिरच्या ५ - ६, हिंग, १ वाटी कढीपत्त्याची पाने, १/४ वाटी तीळ, १/४ वाटी किसलेले सुके खोबरे, १/४ वाटी नवीन चिंच, १/४ वाटी गूळ, हळद, मीठ, फोडणी, तेल.

कृती :
           हरबरा डाळ व उडीद डाळ भाजून त्याचा रवा काढावा. कढीपत्त्याची पाने तेलावर परतून घ्यावी. धणे, जिरे, लाल मिरची, हिंग, तीळ, खोबरे हे सर्व तेलावर परतावी. चिंच पण निवडून घेऊन तेलावर तळल्यासारखीच परतावी. हे सर्व मिक्सरवर बारीक करून त्यात गूळ, हळद, मीठ घालून सगळा भरडा ( रव्याप्रमाणे ) करून थोड्या फोडणीवर एकत्र करावे.
ही चटणी इडलीबरोबर पण छान लागते किंवा त्यात वरून तेल अथवा दही घालूनही छान लागते.